Darowizna firmy żonie a własność nieruchomości, co warto wiedzieć?

Przekazanie firmy a jej własność

Zakładając, że zarejestrował Pan firmę po zawarciu małżeństwa, nie zawierali Państwo umowy małżeńskiej majątkowej (intercyzy) i pozostają Państwo w ustroju wspólności małżeńskiej, to pozostanie Pan nadal właścicielem nieruchomości. Przekazanie składników przedsiębiorstwa nie wiąże się z przeniesieniem ich własności. Przekazanie firmy w formie darowizny to najczęściej sugerowany sposób na to, aby prowadzoną przez podatnika działalność mogła kontynuować najbliższa mu osoba. Podatkowe skutki przekazania firmy takim sposobem są korzystne dla obu stron transakcji.

Zgodnie z art. 31 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (w skrócie K.r.io.) „z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków”.

Wspólność majątkowa ma charakter wspólności łącznej, którą charakteryzują art. 35 i 42 K.r.io. Z punktu widzenia przynależności prawa do majątku wspólnego bez znaczenia jest, czy jego nabycia dokonali małżonkowie wspólnie, czy też tylko jeden z nich. Nie jest istotna także podstawa (sposób) nabycia danego przedmiotu. Obowiązuje domniemanie, że przedmioty majątkowe nabyte w trakcie wspólności małżeńskiej przez jednego z małżonków zostały nabyte z majątku wspólnego na rzecz wspólności majątkowej. Z przyjętego domniemania wynika, że każdorazowo małżonek, który twierdzi, że dany przedmiot majątkowy przynależy do majątku osobistego, musi to udowodnić – na przykład, że nabycie nastąpiło ze środków finansowych stanowiących majątek osobisty, do których ma zastosowanie zasada surogacji. Samo oświadczenie małżonka nie jest wystarczające.

Każdy z małżonków jest dysponentem dwóch mas majątkowych: majątku wspólnego i osobistego. Każda z tych mas podlega odrębnej regulacji prawnej (niejednolitość majątku). Zgodnie z art. 34¹ K.r.io. „każdy z małżonków jest uprawniony do współposiadania rzeczy wchodzących w skład majątku wspólnego oraz do korzystania z nich w takim zakresie, jaki daje się pogodzić ze współposiadaniem i korzystaniem z rzeczy przez drugiego małżonka”.

Definicja przedsiębiorstwa

Za przedsiębiorstwo uważa się jednostkę organizacyjną, która prowadzi działalność gospodarczą, która wyodrębniona jest prawnie, organizacyjnie, terytorialnie i ekonomicznie. Może prowadzić działalność handlową, usługową lub produkcyjną. Posiada zdolność do wykonywania czynności prawnych. Jego celem jest osiąganie zysków pochodzących ze sprzedaży produktów i usług. Zgodnie z art. 55¹ Kodeksu cywilnego (w skrócie K.c.) „Przedsiębiorstwo jest zorganizowanym zespołem składników niematerialnych i materialnych przeznaczonym do prowadzenia działalności gospodarczej. Obejmuje ono w szczególności:

1) oznaczenie indywidualizujące przedsiębiorstwo lub jego wyodrębnione części (nazwa przedsiębiorstwa);

2) własność nieruchomości lub ruchomości, w tym urządzeń, materiałów, towarów i wyrobów, oraz inne prawa rzeczowe do nieruchomości lub ruchomości;

3) prawa wynikające z umów najmu i dzierżawy nieruchomości lub ruchomości oraz prawa do korzystania z nieruchomości lub ruchomości wynikające z innych stosunków prawnych;

4) wierzytelności, prawa z papierów wartościowych i środki pieniężne;

5) koncesje, licencje i zezwolenia;

6) patenty i inne prawa własności przemysłowej;

7) majątkowe prawa autorskie i majątkowe prawa pokrewne;

8) tajemnice przedsiębiorstwa;

9) księgi i dokumenty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej”.

Art. 55² K.c. „czynność prawna mająca za przedmiot przedsiębiorstwo obejmuje wszystko, co wchodzi w skład przedsiębiorstwa, chyba że co innego wynika z treści czynności prawnej albo z przepisów szczególnych”.

Przedsiębiorstwo stanowi dobro samoistne mogące stanowić przedmiot obrotu cywilnoprawnego. W art. 55² K.c. ustawodawca statuuje jako zasadę, że czynność prawna mająca za przedmiot przedsiębiorstwo obejmuje wszystko, co wchodzi w jego skład. Przedsiębiorstwo może być przekazane odpłatnie lub nieodpłatnie. Przedsiębiorca ma prawo darować całość lub część firmy członkowi rodziny.

Darowizna a zwolnienie z podatku

Małżonek może skorzystać ze zwolnienia z podatku od spadków i darowizn, ponieważ należy do I grupy podatkowej, jeżeli zgłosi nabycie własności właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie sześciu miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego (tj. od daty zawarcia umowy). Na podstawie art. 4a ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn zwolnione z tego podatku jest nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez osoby z kręgu najbliższych, tj. w szczególności przez małżonka.

Jeżeli umowa darowizny zostanie zawarta pomiędzy osobami wymienionymi w zamkniętym katalogu określonym w art. 4a ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn (tj. pomiędzy małżonkami), małżonek będzie korzystać ze zwolnienia podatkowego na podstawie art. 4a powołanej ustawy o podatku od spadków i darowizn. Jednak na podstawie art. 4a ustawy darowizna korzysta ze zwolnienia podatkowego pod warunkiem zgłoszenia właściwemu organowi podatkowemu w wyznaczonym terminie nabycia przedsiębiorstwa. Jeżeli umowa darowizny będzie zawarta w formie aktu notarialnego (a nie w formie pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi), małżonek nie będzie musiał zgłaszać tej darowizny do urzędu skarbowego w celu skorzystania ze zwolnienia, ponieważ zgłoszenia dokona notariusz.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy - Dz.U. 1964 nr 9 poz. 59

2. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93

3. Ustawa z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn - Dz.U. 1983 nr 45 poz. 207

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.