• Data: 2025-09-10 • Autor: Wioletta Dyl
Moja mama jest jedną z trzech współwłaścicielek działki (siostry). Działka została wystawiona na sprzedaż, ale całość kwoty ma trafić na konto mojej mamy (słowna umowa między siostrami). Jak prawnie można to rozwiązać? Darowizną?
.jpg)
Art. 195 Kodeksu cywilnego stanowi, iż własność tej samej rzeczy może przysługiwać niepodzielnie kilku osobom (współwłasność). Współwłasność nie jest instytucją samodzielną, stanowi odmianę własności i cechuje się tym, że własność rzeczy (ruchomej lub nieruchomej) przysługuje kilku podmiotom, a każdy z nich może rozporządzać swoim udziałem bez zgody pozostałych współwłaścicieli.
Sprzedaż nieruchomości przez kilku właścicieli wymaga bezwzględnego porozumienia wszystkich współwłaścicieli w sprawie sprzedaży. Ważne jest to, aby wszyscy byli zgodni (akceptowali decyzję oraz warunki transakcji). Sama transakcja sprzedaży nieruchomości będącej współwłasnością nie jest problematyczna. Sprzedający powinni znaleźć nabywcę chętnego nabyć nieruchomość i stawić się wraz z nim u notariusza. Podczas sprzedaży w kancelarii notarialnej muszą być obecni wszyscy współwłaściciele, aby podpisać akt notarialny. Nie ma przeszkód, aby współwłaściciele wybrali jednego przedstawiciela, który będzie pełnomocnikiem pozostałych. Wtedy wystarczy stawiennictwo pełnomocnika przy sprzedaży.
Pieniądze ze sprzedaży mieszkania mogą zostać przelane zgodnie z postanowieniami aktu notarialnego na rachunek bankowy jednego ze sprzedających, a nawet innej osoby niż sprzedający. W takiej sytuacji to wskazana w akcie notarialnym osoba będzie zobowiązana do przekazania kwoty pozostałym właścicielom nieruchomości i ta osoba będzie odpowiedzialna za te pieniądze. Notariusz nie ma podstawy prawnej, by nie wyrazić zgody na ustalenia stron w zakresie zapłaty ceny, która wedle porozumienia stron transakcji sprzedaży miałaby trafić na konto wskazanej w akcie notarialnym osoby. Odpowiedzialność z tytułu obrotu finansowego w takiej transakcji, w tym uregulowana ustawą o praniu brudnych pieniędzy, ponoszą osoby uczestniczące w transakcji. Notariusz nie powinien decydować za strony, jakie ustalenia będą właściwe, o ile ustalenia te są zgodne z obowiązującym prawem.
Natomiast jeżeli cała kwota z transakcji miałaby przypadać Pana mamie bez rozliczenia się z siostrami Pana mamy, to oczywiście mamy do czynienia z darowizną. Wysokość podatku od darowizny i konieczność jego zapłaty ustala się na podstawie przynależności do określonej grupy podatkowej.
Ustawa z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn wymienia trzy grupy podatkowe – rodzeństwo zaliczamy do I grupy podatkowej. Darowizna realizowana w każdej grupie podatkowej korzysta z tzw. kwoty wolnej od podatku, która dla osób w I grupie podatkowej jest najwyższa i wynosi 36 120 zł. Ale trzeba pamiętać, że rodzeństwo zalicza się również do, w ramach I grupy podatkowej, do dodatkowej grupy 0, która korzysta ze zwolnienia z podatku bez względu na wartość darowizny pod warunkiem dopełnienia kilku formalności, tj. złożenia deklaracji SD-Z2 do właściwego urzędu skarbowego w terminie do 6 miesięcy. Zgłoszenie jest obowiązkowe w przypadku, gdy wartość otrzymanej darowizny przekracza kwotę wolną od podatku, która w przypadku darowizny od siostry wynosi 36 120 zł.
Obowiązek podatkowy dla darowizn powstaje z chwilą złożenia przez siostry Pana mamy oświadczenia o darowiźnie w formie aktu notarialnego, a w przypadku umowy zawartej w innej formie niż przed notariuszem – gdy spełnią obietnicę przekazania darowizny i nastąpi przelew kwoty darowizny na rachunek bankowy.
W przypadku gdy Pana mama rozliczy się z siostrami z transakcji sprzedaży, nie mamy do czynienia z darowizną.
Wspólna sprzedaż działki przez rodzeństwo
Trzech braci odziedziczyło działkę po rodzicach. Chcą ją sprzedać, ponieważ nikt z nich nie ma zamiaru jej użytkować. Wszyscy są zgodni co do sprzedaży, więc wspólnie znajdują kupca i umawiają się na spotkanie u notariusza. Podpisują akt notarialny sprzedaży i ustalają, że cała kwota zostanie przelana na konto najstarszego brata, który zobowiązuje się rozdzielić pieniądze po równo między wszystkich. W tej sytuacji nie dochodzi do darowizny, ponieważ środki są przekazywane zgodnie z udziałami, a ustalenia zostały zawarte w akcie notarialnym.
Jeden ze współwłaścicieli otrzymuje całą kwotę
Trzy siostry są współwłaścicielkami działki. Dwie z nich nie interesują się nieruchomością i zgadzają się, aby trzecia siostra sprzedała całość i zatrzymała wszystkie pieniądze. Wszystkie podpisują akt notarialny sprzedaży, a środki trafiają wyłącznie na konto tej jednej siostry. Ponieważ nie nastąpiło rozliczenie z pozostałymi współwłaścicielkami, urząd skarbowy może uznać, że doszło do darowizny. W tej sytuacji siostra, która otrzymała pieniądze, powinna złożyć formularz SD-Z2, aby skorzystać ze zwolnienia z podatku od darowizny (grupa 0).
Pełnomocnik sprzedaje działkę
Dwóch kuzynów posiada wspólną działkę. Jeden z nich mieszka za granicą, więc udziela drugiemu pełnomocnictwa do dokonania sprzedaży. Pełnomocnik spotyka się z nabywcą i notariuszem, podpisuje akt notarialny w imieniu obu właścicieli. Zgodnie z treścią aktu cała kwota trafia na konto polskiego kuzyna, który ma następnie przelać należną część kuzynowi przebywającemu za granicą. W tej sytuacji nie można mówić o darowiźnie.
Współwłasność oznacza, że dana nieruchomość należy do kilku osób. Zgodę na jej sprzedaż muszą wyrazić wszyscy współwłaściciele. Strony mogą ustalić, że cała kwota ze sprzedaży zostanie przelana na konto jednej osoby – nie stanowi to problemu, o ile środki zostaną następnie rozliczone między współwłaścicielami zgodnie z ich udziałami. Natomiast przekazanie całej kwoty jednej osobie, bez uwzględnienia udziałów pozostałych współwłaścicieli, może rodzić skutki podatkowe właściwe dla darowizny.
Planujesz sprzedaż wspólnej nieruchomości? Zastanawiasz się, jak uniknąć problemów prawnych i podatkowych? Skorzystaj z naszych profesjonalnych porad prawnych online! Nasi doświadczeni prawnicy objaśnią Ci obowiązujące przepisy, dokładnie przeanalizują Twoją sytuację i wskażą możliwe rozwiązania. Nie czekaj, skontaktuj się z nami już dziś!
1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
2. Ustawa z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn - Dz.U. 1983 nr 45 poz. 207
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Wioletta Dyl
Radca prawny, absolwentka prawa na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Wrocławskiego. Udziela porad prawnych z zakresu prawa autorskiego, nowych technologii, ochrony danych osobowych, a także prawa konkurencji, podatkowego i pracy. Zajmuje się również sporządzaniem regulaminów oraz umów, szczególnie z zakresu e-biznesu i prawa informatycznego, które jest jej pasją. Posiada kilkudziesięcioletnie doświadczenie prawne, obecnie prowadzi własną kancelarię prawną.
Zapytaj prawnika