Własność nabyta w spadku a termomodernizacja

Zgodnie z art. 925 Kodeksu cywilnego (K.c.) – spadkobierca nabywa spadek z chwilą otwarcia spadku. Stosownie zaś do art. 924 K.c. spadek otwiera się z chwilą śmierci spadkodawcy. Natomiast powołanie do spadku wynika z testamentu, a w przypadku jego braku – z ustawy (art. 926 § 1 i § 2 K.c.). W kwestii kręgu spadkobierców ustawowych, w pierwszej kolejności powołane są z ustawy do spadku dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek; dziedziczą oni w częściach równych. Jednakże część przypadająca małżonkowi nie może być mniejsza niż jedna czwarta całości spadku (art. 931 § 1 K.c.).

Z powyższego wynika zatem, że nabycie spadku następuje z mocy prawa z chwilą śmierci spadkodawcy. Jednakże dla formalnego potwierdzenia tego faktu potrzebne jest postanowienie sądu o stwierdzeniu nabycia spadku bądź akt poświadczenia dziedziczenia sporządzony przez notariusza. Zgodnie bowiem z art. 1025 § 2 K.c. domniemywa się, że osoba, która uzyskała stwierdzenie nabycia spadku albo poświadczenie dziedziczenia, jest spadkobiercą.

Stwierdzenie nabycia spadku albo akt poświadczenia dziedziczenia

Sporządzenie aktu poświadczenia dziedziczenia jest niewątpliwie szybsze, wymaga jednak zgodnego współdziałania oraz obecności wszystkich spadkobierców, w związku z czym – z uwagi na brak zgody brata – ta opcja potwierdzenia dziedziczenia nie wchodzi w grę. Ponadto, zgodnie z art. 95e § 2 pkt 2 ustawy z dnia 14 lutego 1991 r. Prawo o notariacie (Dz. U. z 2022 r. poz. 1799 z późn. zm.) – notariusz odmawia sporządzenia aktu poświadczenia dziedziczenia, jeżeli w toku sporządzania protokołu dziedziczenia ujawnią się okoliczności wskazujące, że przy jego sporządzeniu nie były obecne wszystkie osoby, które mogą wchodzić w rachubę jako spadkobiercy ustawowi lub testamentowi, lub też osoby, na których rzecz spadkodawca uczynił zapisy windykacyjne, albo istnieją lub istniały testamenty, które nie zostały otwarte lub ogłoszone, w związku z czym sporządzenie aktu poświadczenia dziedziczenia nie zawsze jest możliwe.

Postępowanie spadkowe nawet bez zgody spadkobiercy

Natomiast zgoda Pana brata nie jest potrzebna do zainicjowania postępowania spadkowego w sądzie. Zgodnie z art. 1025 § 1 zdanie pierwsze Kodeksu cywilnego sąd na wniosek osoby mającej w tym interes stwierdza nabycie spadku przez spadkobiercę. Do kręgu osób mających interes w złożeniu wniosku o stwierdzenie nabycia spadku należą m.in. spadkobiercy ustawowi.

Powyższe oznacza, że może Pan samodzielnie zainicjować postępowanie spadkowe przed sądem, w związku z czym brak zgody brata nie stanowi formalnej przeszkody. We wniosku o stwierdzenie nabycia spadku trzeba jednak wskazać dane i adresy zamieszkania pozostałych osób uprawnionych do dziedziczenia (czyli w tym przypadku mamy i brata). Opłata od wniosku wynosi łącznie 105 zł, na którą składają się:

Spadek jako współwłasność w częściach ułamkowych

Jednakże, w imię zachowania relacji rodzinnych doradzałabym wpierw spróbować wyjaśnić bratu, że postępowanie spadkowe służy formalnej regulacji stanu prawnego posiadanego majątku, co staje się niezbędne w przypadku wszelkich przyszłych spraw, które mogą dotyczyć tego majątku, np. w razie potrzeby jego sprzedaży. Na tym etapie nie mamy do czynienia z dzieleniem poszczególnych składników dziedziczonego majątku pomiędzy spadkobierców. To dzieje się dopiero na etapie działu spadku, który jest przedmiotem odrębnego postępowania sądowego. Na etapie stwierdzenia nabycia spadku ustalany jest jedynie krąg spadkobierców i wysokość ich ułamkowego udziału w poszczególnych składnikach majątku. Powstanie wtedy tzw. współwłasność w częściach ułamkowych.

Zgoda współwłaścicieli nieruchomości na termomodernizację

Jednakże w tym miejscu muszę zasygnalizować, że gdy postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku zostanie przeprowadzone, pozostanie kwestia zgody wszystkich współwłaścicieli nieruchomości na termomodernizację. W sukurs przychodzą tutaj przepisy dotyczące współwłasności. Zgodnie z art. 200 K.c. – każdy ze współwłaścicieli jest obowiązany do współdziałania w zarządzie rzeczą wspólną. W myśl art. 199 K.c. do rozporządzania rzeczą wspólną oraz do innych czynności, które przekraczają zakres zwykłego zarządu, potrzebna jest zgoda wszystkich współwłaścicieli. W braku takiej zgody współwłaściciele, których udziały wynoszą co najmniej połowę, mogą żądać rozstrzygnięcia przez sąd, który orzeknie mając na względzie cel zamierzonej czynności oraz interesy wszystkich współwłaścicieli.

Przykłady

Stara kamienica, wielu spadkobierców

Po śmierci babci, właścicielki starej kamienicy w centrum miasta, spadek przypadł czterem rodzeństwu. Kamienica, z racji swojego wieku, wymagała pilnej termomodernizacji, aby zwiększyć jej wartość oraz komfort mieszkańców. Niestety, nie wszyscy spadkobiercy byli zgodni co do przeprowadzenia remontu. Wobec braku jednomyślności, jeden z braci zdecydował się wystąpić do sądu o stwierdzenie nabycia spadku oraz uzyskanie zgody na prace, podkreślając konieczność termomodernizacji dla zachowania wartości nieruchomości. Sąd, po rozpatrzeniu argumentów, przyznał pozwolenie, uzasadniając swoją decyzję interesem większości spadkobierców oraz potrzebą zachowania nieruchomości.

Rodzinny dom po dziadkach

Rodzinny dom po dziadkach przeszedł na czworo kuzynów. Chociaż wszyscy kuzyni byli zainteresowani utrzymaniem domu w dobrym stanie, to tylko dwóch z nich chciało zainwestować w jego termomodernizację, mając na uwadze oszczędności energetyczne i ekologiczne korzyści. Pozostali dwaj, mieszkający za granicą, byli niechętni ponoszeniu kosztów. W tej sytuacji, zainteresowani kuzyni zwrócili się o mediację rodziną, co pozwoliło na osiągnięcie kompromisu, gdzie koszty podzielono odpowiednio do korzyści, jakie każdy z kuzynów miał osiągnąć dzięki inwestycji.

Działka rekreacyjna po rodzicach

Trójka dzieci odziedziczyła po rodzicach działkę rekreacyjną w atrakcyjnej lokalizacji turystycznej. Chcąc zwiększyć jej wartość oraz przyciągnąć turystów, jedno z dzieci zaproponowało projekt termomodernizacji istniejących obiektów oraz budowę nowych, energooszczędnych domków letniskowych. Jednakże, drugie z rodzeństwa sprzeciwiło się, obawiając się wysokich kosztów. W tej sytuacji, inicjator projektu zgłosił wniosek do sądu o rozstrzygnięcie w kwestii możliwości przeprowadzenia inwestycji, podnosząc argument o zwiększeniu wartości majątku. W wyniku sądowego rozstrzygnięcia, projekt został zaakceptowany, a koszty podzielono proporcjonalnie do przewidywanych korzyści.

Podsumowanie

Termomodernizacja nieruchomości dziedziczonych może napotkać na przeszkody prawne i rodzinne, zwłaszcza w przypadku braku zgody wszystkich spadkobierców. Aby zrealizować takie przedsięwzięcia, niezbędne jest formalne stwierdzenie nabycia spadku przez sąd, co może pozwolić na pokonanie oporu niechętnych współwłaścicieli. W skrajnych przypadkach, możliwe jest zwrócenie się o sądowe rozstrzygnięcie w sprawie realizacji prac termomodernizacyjnych, mając na względzie dobro większości oraz zachowanie wartości majątku.

Oferta porad prawnych

Potrzebujesz pomocy prawnej w sprawach spadkowych lub termomodernizacji nieruchomości? Skorzystaj z naszej oferty porad prawnych online oraz profesjonalnego sporządzania wniosków i pism, aby skutecznie i sprawnie regulować kwestie prawne związane z Twoją nieruchomością. Aby skorzystać z naszych usług, opisz swój problem w formularzu pod artykułem.